فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 4، شماره 2، تابستان 90 ، شماره پی در پی 12

رویکرد سبک مصنوع مرصادالعباد به قرآن کریم

صفحه (0 - 0)
اسحاق طغیانی،تقی اجیه
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
میدانیم که از ویژگیهای سبک نثر مصنوع در زبان و ادبیات فارسی، بهرهگیری از آیات قرآن کریم است. اما این چنین نیست که همه آثار و کتبی که به این سبک پدید آمده است، در رویکرد به آیات یکسان باشد.قرآن کریم منبع لایزال در معرفت الله است که عارفان مسلمان نیز به فراخور توانایی خویش در فهم و کشف حقایق معانی آن، همواره تلاش کردهاند.نجمالدین رازی اگر چه در تصوف و عرفان مبتکر طریقت خاصی نیست، اما با نگارش آثار ارزندهای چون مرصاد العباد من المبداء الی المعاد شیوهای از نگارش مصنوع صوفیانه را پی گرفت که در پی ممزوج کردن آیات قرآن و زبان و ادبیات فارسی بود. اگر چه این شیوه توسط کسانی چون خواجه عبدالله انصاری برگزیده شد و به نقطه درخشانی رسید، اما نجمالدین رازی آن را به اوج پختگی و کمال رسانید.نجمالدین رازی در سبک نگارش، رویکردهای متفاوتی به قرآن را برگزیده است تا از این طریق بتواند در منطقی پیوسته با ترکیبِ نظم و نثر و تلفیق آیات قرآن با طرح معانی ذوقی و لطیف، عبارت را در خدمت اشارت آورد و البته از طریق گزینش خلّاقانه از آیات قرآن و ابداع ترکیبهای نو، اثری یکدست را عرضه کند. وی در تحلیل هر بابی شرح مدلول مورد نظر خود را با تحلیل آیه با آیه، آیه با حدیث، آیه با شعر، آیه با تمثیل و مشهورات قصص و... آیه با ذوق ادبی تا حد خروج آیات از سیاق قرآن کریم آمیخته است.در این پژوهش سعی میشود، این رویکردها در سبک ادبی مرصادالعباد در سطور محدود یک مقاله تحلیل شود تا دستمایهای برای دوستداران مطالعات سبکشناسی در متون عرفانی زبان فارسی از زاویه قرآن پژوهی گردد.

کلمات کلیدی
قرآن کریم , مرصاد العباد , سبک نثر مصنوع